Năm 2009, mình apply học bổng chính phủ Úc ADS (Bây giờ là AAS), hồi đấy quy trình xét học bổng và đối tượng cũng hơi khác 1 tý. Đối tượng xét học bổng bao gồm người nhà nước, và khối mở (nhưng thường dành cho các bạn làm trong tổ chức quốc tế hoặc phi chính phủ.). Quy trình là :
Vòng 1 nộp hồ sơ ( CV, bài luận, thư giới thiệu,…), nhưng chắc chắn bao gồm bằng/bảng điểm đại học và hợp đồng lao động thể hiện kinh nghiệm làm việc, ít nhất 2 năm, 1 ngày cũng không được thiếu),
Vòng 2 là viết bài luận săn học bổng ( essays)
Về profile của mình lúc đấy, ra trường được hơn 2 năm, GPA giỏi, làm cho công ty tư nhân, chuyên ngành phù hợp với chuyên ngành học ở đại học (đại học mình học Báo chí truyền thông). Khi nộp hồ sơ thì thực sự không hi vọng gì cả, chỉ là nghĩ cho mình có thêm kinh nghiệm chuẩn bị hồ sơ để chuẩn bị cho những cuộc chiến tiếp theo thôi.
Vòng một, bạn chồng qua là kết quả có thể đoán trước, khá bất ngờ là mình cũng…qua. Lúc đấy phải nói là tinh thần lên cao như núi, chuẩn bị lời hay ý đẹp cho vòng essay , có thêm tí tự tin vì mọi người động viên để nộp hồ sơ chiến đấu tiếp.
Vòng 2, từ sáng tinh sương đã nghe tin đồng đội đỗ, mãi tận chiều muộn mình mới nhận được thông báo trượt, buồn quá tối 2 vợ chồng đành phải ăn hải sản cho vơi. Mình được cái dễ vui nên ăn xong hải sản là cũng hết buồn, mới nghĩ đến vì sao mình trượt. Theo mình, nguyên nhân đầu tiên khiến mình bị loại khi apply học bổng lần này là do nơi làm việc của mình không phù hợp . Đó hoàn toàn là 1 công ty tư nhân, kinh doanh thương mại đơn thuần, mình có đi học về thì cái sự nghiệp “phục vụ cho sự phát triển của đất nước” của mình sẽ vẫn rất là nhỏ bé.
Chuyện kể lần thất bại thứ 2
Năm 2011, khi đang học Diploma theo học bổng Endevour, mình mới ngồi nhẩm đi nhẩm lại thấy bạn chồng còn tới 2,5 năm nữa mới xong. Chẳng nhẽ lại bỏ bạn ở Úc bơ vơ một mình nên mình quyết định nộp hồ sơ xin học bổng International Postgraduate Research Scholarship (IPRS) . Hiện này là học bổng RTP (Master, PhD). Tại sao mình chọn học bổng này? Đơn giản là tại vì không còn học bổng nào khác mà mình có thể apply nữa! Quy định của các loại học bổng chính phủ là sau khi nhận học bổng trước 2 năm mới được apply. Mình định xin Master by course work với mong muốn được miễn học phí thôi nhưng không thấy có khóa nào khả quan (nhiều nhất là được 50% học phí), thế nên đành chiến đấu với học bổng IPRS.
Mình nộp hồ sơ cho 3 trường, Wollongong, UNSW, và La Trobe. UNSW bị từ chối ngay từ đầu vì không có giáo sư phù hợp hướng dẫn, Wollongong vào được vòng… Admission nhưng đến vòng học bổng thì fail. Riêng cô giáo ở La Trobe thì rất hào hứng với đề tài của mình. Cô viết thư hỏi kỹ về background của mình và các bằng cấp mình đã có vì cô nói học bổng chỉ phù hợp với những người đã từng làm nghiên cứu. Mình mới thật thà bảo, hồi sinh viên tôi có hẳn 1 kỳ làm khóa luận tốt nghiệp, đồng thời còn có mấy cái nghiên cứu khoa học nọ kia nữa. Cô hỏi mày nghiên cứu về cái gì, xuất bản bằng tiếng Việt hay tiếng Anh, cho tao đọc được không? Mày gửi nhanh vì sắp hết thời gian xét học bổng. Ối giời ơi, may sao mình còn giữ nguyên khóa luận tốt nghiệp bản cuối trong email, vừa dọa dẫm vừa hứa hẹn nịnh nọt nhờ bạn chồng dịch cùng, 3 ngày 3 đêm 2 vợ chồng chiến đấu với cái khóa luận đâu gần 80 trang thì phải, hồi hộp gửi đi, hồi hộp đợi kết quả. Tháng 12/2011, kết quả học bổng về, vẫn… trượt. Hai vợ chồng mặt đần ra nhìn nhau, ở đây lại chả có hải sản tươi sống đang bơi để giải sầu, thế là đành mua cá hồi về làm sashimi ăn no một bụng, cũng hết buồn.
Sau đó, mình mới gửi thư khóc lóc với cô, nói tôi bị trượt học bổng rồi,không có tiền để đi học đâu, đợi sang năm xin tiền thì mới nhờ cô hướng dẫn tiếp được. Cô nói tao cũng rất tiếc, tao rất thích đề tài của mày, nhưng mà phần phương pháp nghiên cứu của mày tương đối mỏng (Lại chả, thì toàn copy paste với học lỏm từ mấy cái khóa luận trước mà). Cô còn nhắn nhủ nếu muốn xin học bổng IPRS này, thì chịu khó viết lách, xuất bản academic papers để chứng minh mình có khả năng làm nghiên cứu, thì cơ hội xin học bổng sẽ tốt hơn. Bingo, cho lần apply này, như vậy đối với mình cũng tương đối giá trị rồi.
Năm 2010, AAS chính thức đóng cửa khối mở, mình còn 1 lối thoát duy nhất là Endeavour, việc lựa chọn giữa apply MA và VET cũng khiến mình tương đối đau đầu, nhưng như đã nói, mình chọn xiền, nên quyết định apply VET. Có bạn apply cả 2, nhưng kết quả cũng chỉ được VET. Mình nộp VET nhờ bạn Trang, bạn cùng lớp đại học với mình gợi ý. Đồng thời bạn cũng bảo mình chọn các trường TAFE mà apply là ok. Mình bới tung google lên để tìm trường TAFE là cái của khỉ gì, rồi tìm được trường theo có khóa học như yêu cầu (rất tiếc, chỉ có một năm), sau này rút kinh nghiệm, mình nói lại với các bạn có ý định apply VET thì hãy tìm những khóa học Diploma hoặc Advanced Diploma, có thể ở hệ thống trường TAFE, có thể trong trường đại học, nhưng học bổng VET cho mức đào tạo như vậy.
Mình không được MA hay PhD của Endeavour nên không dám bốc phét, nhưng kinh nghiệm để apply VET theo mình là phải chứng minh được khóa học phù hợp với bạn. Có thể bạn không phải là người giỏi nhất apply vào học bổng đấy, nhưng bạn phải là người phù hợp nhất. Tiêu chí phù hợp như thế nào thì lại… tùy vào mỗi loại học bổng. Ví dụ như VET của Endeavour, không thiên về đào tạo học thuật mà là đào tạo nghề, khóa học đấy có thể áp dụng trực tiếp, cụ thể và hữu ích trong công việc bạn đang/sẽ muốn làm. Trong trường hợp của mình, hồi đấy mình làm trong nhóm Quản lý chuyển đổi (Change Management) của một dự án khá to giữa FPT và Tổng Cục thuế (có dính đến nhà nước rồi đấy). Mọi kiến thức về Quản lý chuyển đổi đều chỉ là học dăm buổi qua các chuyên gia nước ngoài được công ty thuê đào tạo. Rất hay, rất thực tế, nhưng không bài bản. Do vậy, mình có lý do rất tốt để viết khi apply học bổng là khóa học có môn học đấy, mình học xong sẽ hiểu được bản chất và góp phần vào công cuộc Quản lý chuyển đổi ở VN, cụ thể là dự án mình làm việc, tán thêm về hệ thống giáo dục xịn của Úc.
À tất nhiên, muốn viết được những thứ đấy, thì lại phải tìm hiểu đến mức cụ thể, là khóa học bao gồm những môn học gì, tất cả những thông tin đấy gần như luôn sẵn có trên các website của trường học bên này.
Một lần nữa mình muốn nói là, tư duy của các bạn Tây rất thẳng thắn và cụ thể, nên đừng nói những thứ mơ hồ cao siêu. Hãy nói những thứ cụ thể và thực tế, mà muốn nói được cụ thể, phải tìm hiểu đến chân tơ kẽ tóc. Văn hóa VN của mình, nói chung, thường hay thiên về vĩ mô, khái quát, đại khái cái gì cũng biết, từ bác xe ôm đầu phố đến những bác tai to mặt lớn của chính phủ, cơ mà chỉ biết chung chung, nói chung chung, chứ hỏi ra cụ thể thì kiểu gì cũng như gà mắc tóc. Cái này là lỗi hệ thống, mình không có ý kiến gì, chỉ coi đây là chia sẻ để các bạn có thể hình dung được ít nhiều nội dung mình nên viết khi xin học bổng. Lần đạt được học bổng thứ 2: mình khởi động ngay sau khi nhận được cái thư của Cô từ Đại học La Trobe với những gợi ý rõ ràng về việc nên tăng cường nền tảng học thuật (academic). Năm 2012, ở VN, mình sản xuất thêm một số bài báo đăng trên các tạp chí học thuật (cả tiếng Việt và tiếng Anh). Đến cuối năm, khi vốn liếng đã có vẻ “đầy đặn”, mình lại gửi thư cho cô giáo ở Trường La Trobe, tiếp tục bày tỏ nguyện vọng và hứng thú với việc làm nghiên cứu, khoe “thành tích” mới, và nói sẽ tiếp tục apply học bổng của trường năm nay, đồng thời, lại tiếp tục nhờ cô làm giáo viên hướng dẫn cho mình.
Cô giáo tỏ rất phấn khởi nhận lời, và khen mình tiến bộ, đồng thời nói sẽ hỗ trợ mình hết sức trong quá trình xin học bổng cũng như nghiên cứu (nếu được) sau này.
Ngày thông báo kết quả, mình run run mở email và cuộc đời trở nên tươi đẹp khi nhận được thư bắt đầu bằng chữ ..Congratulation!!!!
Thứ nhất: hãy thể hiện mình thực sự có khả năng và hứng thú với việc làm nghiên cứu học thuật academic. Với trường hợp của mình, mình nghĩ, là bằng việc đưa ra bằng chứng từ hồi đại học mình đã làm nghiên cứu, nghiên cứu khoa học, và viết một số bài báo có tính học thuật.
Thứ 2 : hãy thể hiện mình nghiêm túc và quyết tâm, ví dụ như mình, năm đầu bị trượt, năm sau vẫn tiếp tục xin, mình nghĩ ít nhiều, cô giáo cũng thấy mình thực sự muốn làm chứ không phải “làm cho vui”.
Thứ 3 : khi tìm người để hướng dẫn (nếu bạn xin học bổng trường), hãy tìm người có uy tín, hoặc có chức vụ, bạn sẽ gặp khó khăn một chút trong quá trình học vì tiêu chuẩn/yêu cầu của Thầy cô sẽ cao hơn một chút, nhưng nếu thầy cô thấy ưng bạn, thì khả năng học bổng cũng cao hơn, dù chỉ một chút thôi. Cô giáo mình là trưởng Khoa và cũng là người nằm trong hội đồng xét duyệt học bổng.
Đấy ạ, túm lại là kinh nghiệm bản thân của mình thì cũng chỉ có ít ỏi như vậy. Điều lớn nhất mình rút ra sau 4 năm chinh chiến học bổng Úc là, đừng sợ thất bại, cũng đừng “kinh khủng hóa” những thất bại của mình. Học bổng không phải là cái gì đó “không thể có trong cuộc đời”, thế nên nếu ngộ nhỡ có chẳng được thì hãy vui vẻ chấp nhận vì mình còn cơ hội lần sau. Quan trọng là, sau mỗi lần thất bại, hãy nghiêm túc nhìn nhận lại nguyên nhân, tác nhân của việc “tạm hoãn thành công” đó, và thay đổi, chuẩn bị cho lần sau tốt hơn.
Nếu mình đã cố gắng hết sức, mà vẫn hỏng, có nghĩa là mình cần cố gắng hơn nữa, hoặc việc đó không phù hợp, từ bỏ, chọn cách khác.
Theo: Oc Huong- Endeavour awards recipient 2011